CiddiGazete- Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili düzenlemeleri içeren Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda kabul edildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayının ardından Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonra yürürlüğe girecek yasaya göre;
- 9 Eylül 1999 tarihinden önce işe giren, yaş dışında prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını taşıyan emekli olmak hakkı kazanacak.
- Toplamda 5 milyon çalışanı etkileyen düzenlemeye göre, 2023 yılında 2 milyon 250 bin kişi emekli olabilecek.
- Emeklilik başvuruları e-Devlet üzerinden ya da Sosyal Sigortalar Kurumu’ndan (SGK) yapılabilecek.
- EYT’lilerin maaşı, en düşük emekli maaşı olan 5 bin 500 liranın altında olmayacak.
- Kadroya alınan işçiler ile işçi statüsüne geçirilenlerin aylık almaya hak kazanmaları halinde iş sözleşmelerinin feshini zorunlu tutan düzenleme yürürlükten kalkacak.
- Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 30 gün içerisinde tekrar işe başlayanlar için yüzde 5 destek primi verilecek.
- EYT’lilerin kıdem tazminatı için işverene Kredi Garanti Fonu’ndan (KGF) destek verilecek.
NTV, düzenleme sonrasında merak edilecek sorular ve cevaplarını içeren “EYT Rehberi” hazırladı. İşte o rehberde yer alan bazı bilgiler:
EYT NEDİR?
8 Eylül 1999 tarihine kadar sigortalılık süresini ve prim gününü tamamlayanlar, emekli olma hakkını elde ediyordu. Fakat kanunda yapılan değişiklik ile bu iki kriterin yanına bir de yaş kriteri ilave edildi.
8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı Kanun ile birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde 60 oldu. 2008 yılına gelindiğinde ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayacaklar için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e yükseltildi.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT), sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan önce olanları ve emekli olmak için gereken prim günü ve sigortalılık süresi şartını sağlamış olsa dahi yaşından dolayı emekli olamayanları kapsıyor.
KADEMELİ PRİM
EYT düzenlemesinde kademeli prim günü şartı mevcut. SSK’lılar ilk işe başlama tarihlerine göre 5 bin ile 5 bin 795 günü tamamladığında; Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’nda kadınlar 7 bin 200 günü, erkekler ise 9 bin günü tamamladığında, yaş şartı aranmaksızın emekli olabilecek.
ERKEKLERDE SİGORTALILIK SÜRESİ VE PRİM GÜN SAYISI
KADINLARDA SİGORTALILIK SÜRESİ VE PRİM GÜN SAYISI
EYT EMEKLİLİK ŞARTLARI NEDİR?
- 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta kaydının bulunması
- İşe giriş tarihine göre SGK’da 5 bin-5 bin 975 gün; Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’nda kadınların 7 bin 200, erkeklerin ise 9 bin prim günü olması
- Kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresinin dolması
EYT YASASI'NIN GEREKÇESİ
TBMM’ye sunulan taslakta EYT düzenlemesinin gerekçesi şöyle özetlendi:
"8/9/1999 (dahil) öncesi ilk defa sigortalı sayılanlardan halihazırda çalışanların yapılan değişiklikten hemen etkilenmemesi amacıyla yaş ve/veya prim ödeme gün sayısı koşulları işe başlangıç tarihlerine göre kademelendirilmiştir.
Günümüzde gelinen süreçte 8/9/1999 (dahil) öncesi ilk defa sigortalı sayılanların emekliliğe hak kazanma koşullarında bir düzenleme yapılması amaçlanmıştır."
EYT BAŞVURULARI NE ZAMAN BAŞLAYACAK?
EYT başvuruları, TBMM’de kabul edilen yasanın Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından onaylanması ve Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından başlayacak.
Prim gün sayısı ve sigortalılık yılını tamamlayanlar, süre sınırı olmaksızın, SGK ve e-Devlet üzerinden başvuru yapabilecek.
EYT BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?
EYT düzenlemesinden yararlanmak isteyenler, emeklilik için başvuru dilekçesi verecek.
e-Devlet sistemine giriş yaptıktan sonra ‘Gelir, Aylık Ödenek Talep Belgesinin Verilmesi Belgesi’ne tıklayın.
Ardından sayfada çıkan ‘Yeni Başvuru’ sekmesine tıklayın.
Tahsis talep türü olarak ise ‘Yaşlılık Aylığı’nı seçin.
SSK kapsamında aylık talep edeceklerin ‘4A’, Bağkur kapsamına girenlerin ise ‘4B’ seçeneğini işaretlemesi gerekiyor. Seçim yaptıktan sonra ‘Başvur’ butonu tıklayın.
Maaş ödemesinin yapılacağı bankayı seçtikten sonra açıklama kısmına maaşınızı almak istediğiniz şubeyi yazın.
Diğer iletişim bilgilerini de doldurun.
‘Aylık alıyor mu?’ sorusunu da "Evet" veya "Hayır" olarak cevaplayın.
Son aşamada ‘İleri’ butonunun ardından ‘Başvur’ butonuna basarak bilgileri SGK’ya gönderin.
EYT MAAŞ HESAPLAMASI NASIL YAPILIR?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi kapsamında emekli olacaklar için maaş hesaplamasında, normal yoldan emekli olanlar gibi şu 3 dönem önemli:
- 1999 yılı öncesi
- 1999-2008 yılları arası
- 2008 yılı sonrası
Bu üç dönemdeki hesaplamalar yapıldıktan sonra EYT için maaş hesaplaması yapılır. Yani emekli maaşı hesaplaması, çalışanın sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınarak hesaplanır.
EYT MAAŞ HESABINDA NEYE BAKILIR?
EYT maaş hesaplaması yapılırken şu kriterler dikkate alınır:
- İşçinin aylık kazancı
- İşçinin çalıştığı yıl
- İşçinin yaşının dolmasını beklerken ödediği fazladan prim miktarı
- Çalışanın çalışma süresine ara verip vermediği
- Çalışma süreleri
İLK MAAŞ NE ZAMAN?
TBMM’de kabul edilen yasa, Erdoğan’ın onayının ardından Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra başvurular başlayacak. Mart ayında yapılan başvuruların ardından ilk maaşların nisan ayında alınması bekleniyor. Maaşlarda herhangi bir hak kaybı olmayacak.
EYT HERKESİ KAPSIYOR MU?
Yasal düzenleme öncesinde 5000 gün primi olan herkesin emekli olacağı beklentisi oluşmuştu. Düzenleme ile emeklilik yaş sınırı kaldırıldı ancak çalışma yılı süresi ve yürürlükte olan prim gün sayısı, işe giriş tarihine göre geçerli olan kademeler, olduğu gibi korundu.
Bu nedenle EYT düzenlemesinden her çalışan hemen yararlanamayacak. 8 Eylül 1999 tarihinden önce var olan sigortalılık süresi ve prim günü şartı halihazırda geçerli. Prim günü ya da sigortalılık süresi eksik olan çalışanlar, bu eksikliklerini tamamladıktan sonra emekli olmak için başvurabilir.
EYT İLE EMEKLİ OLANLAR ÇALIŞMAYA DEVAM EDEBİLİR Mİ?
Evet. Ancak işveren ve işçi isterse devam edebilirler. Emeklilik için işçinin istifası durumunda işçi ile işveren arasındaki özel hukuk ilişkisi biter. Yani sözleşme ortadan kalkar. Bu durumda işveren isterse bir bölüm çalışanla devam eder, istemezse devam etmez. Emekli olanların tamamını da istemeleri durumunda çalıştırabilir.
EYT İÇİN İSTİFA ETMEK Mİ GEREKLİ?
Evet. EYT düzenlemesi sonrasında gerekli sigortalılık ve prim koşullarını yerine getiren kişiler, emekli olmak isterlerse muhakkak “emeklilik sebebiyle istifa” etmek zorundadırlar. İşyeri de işten çıkışı “emeklilik sebebiyle istifa” kodundan SGK’ya bildirmelidir.
