CiddiGazete- İyi Parti üst kurul delegeleri, yeni genel başkanı seçmek için yarın sandık başına gidecek.
İngiliz yayın kuruluşu BBC'nin Ayşe Sayın imzasıyla yayımladığı çözümlemede, Meral Akşener'in İyi Parti serüvenindeki kilometre taşları dile getirildi.
Konunun özünü etkilemeyecek şekilde bilgi yanlışlarının olduğu BBC'deki analiz şöyle:
Akşener sonrasına hazırlanan İYİ Parti'de önemli yol ayrımları nelerdi?
24 Ekim 2017'de kurulan İYİ Parti için, Cumartesi günü yapılacak olan olağanüstü kurultay, yeni bir dönüm noktası olacak. Yerel seçim yenilgisinin ardından olağanüstü kurultay kararı alan ve partinin kuruluşundan bu yana genel başkanlığını üstlenen Meral Akşener, kurultayda partililere veda edecek. Kurultay salonu koşullarının uygun olmaması gerekçesiyle, "seyircisiz" gerçekleştirilecek kurultayda, genel başkanlık yarışının Grup Başkanı Koray Aydın, Grup Başkanvekili Müsavat Dervişoğlu ve adaylık kararıyla Genel Başkan Yardımcılığı'ndan ayrılan Tolga Akalın arasında geçmesi bekleniyor.
İYİ Parti kurulduğu 2017'den bu yana çalkantılı, önemli kırılma ve dönüm noktaları yaşadı. Gelinen noktada ise genel başkan değişimi sonrasında, partinin "dağılıp dağılmayacağı"; yeni genel başkanın partiyi "güvenli liman" olarak nitelendirilen, yaklaşık bir yıl sonra yapılacak olağan kurultaya nasıl taşıyacağı tartışılıyor. Akşener'in siyasete "ara mı" vereceği, kesin olarak "evine mi döneceği" hala tartışma konusu. Yakınındaki isimlere göre Akşener, "eve dönme" konusunda kararlı, ancak "uzun erimli tahminlerde bulunmak için de çok erken."
İYİ Parti, 6,5 yıllık siyasi hayatında, kuruluş yıllarında çekim merkezi görüntüsü verse de 2023 genel seçimleri ve 31 Mart 2024 yerel seçimleri sonrasında tam bir yaprak dökümüne sahne oldu. Partinin kuruluşunda yer alan birçok isim istifa, ihraçlarla partileriyle yollarını ayırdı.
BBC Türkçe, Akşener yönetimindeki İYİ Parti'nin 6,5 yıllık siyasi hayatındaki önemli dönüm ve kırılma noktalarını derledi.
"MERKEZ SAĞDAKİ" BOŞLUĞU DOLDURMAK İÇİN YOLA ÇIKTI
İYİ Parti’yi, 2016'da MHP'de genel başkanlık yarışına giren Koray Aydın, Meral Akşener ve Sinan Oğan'ın olağanüstü kurultay çağrısı ile başlayan tartışmalı süreç doğurdu. Meral Akşener, Sinan Oğan ve Koray Aydın'ın genel başkanlığa aday olduğu olağanüstü kongre, parti yönetimi tarafından yargı kararıyla engellenirken ihraç ve istifa süreçleri yaşandı. 2017 anayasa referandumuna giden süreçte MHP yönetimi anayasaya "evet" kararı alırken olağanüstü kurultay çağrısının başını çeken Akşener’le birlikte parti içi muhalefet "hayır" cephesinde yer aldı. Akşener, Koray Aydın, Ümit Özdağ MHP ile yollarını ayırarak 24 Ekim 2017'de İYİ Parti'yi kurdu.
Doğruyol Partisi (DYP) kökenli olan Meral Akşener'in liderliğinde kurulan İYİ Parti'de Koray Aydın genel sekreter, Ümit Özdağ ise genel başkan yardımcısıydı. İYİ Parti, 2002 seçimlerinde tasfiye olan ANAP ve DYP'nin boşalttığı "merkez sağ"daki boşluğu doldurma iddiasıyla kurulmuştu.
Cihan Paçacı, Aytun Çıray, eski bakanlardan Ayfer Yılmaz gibi DYP kökenli siyasetçilerin yanı sıra ANAP, Refah Partisi kökenli isimler de kurucu kadro içindeydi. Ancak parti yönetiminde "ülkücü" motifler hep ağırlıkta oldu. Akşener, sonrasında partiyi yönetmeye talip olan genel başkan adayları Koray Aydın, Müsavat Dervişoğlu ve Tolga Akalın'ın da MHP kökenli olması, "milliyetçi-ülkücü" çizginin bundan sonra partide egemen olacağının işareti olarak görülüyor.
AKŞENER'İN İLK SEÇİM SINAVI VE İLK İSTİFASI
Partinin kuruluşundan yaklaşık sekiz ay sonra ise 2018'de genel ve cumhurbaşkanlığı seçimleri vardı. Genel seçime CHP ile "Millet İttifakı" çatısı altında girme kararı alan Meral Akşener, ittifakın ortak aday göstermesine karşı çıktı ve cumhurbaşkanı adayı oldu. Kongre ve seçime girme süreçleri tamamlanmasına karşın, partisinin seçime girmesinin yargı kararı ile engellenme ihtimalini dikkate alan Akşener, seçime girme yeterliliğini sağlamak için CHP'den "ödünç milletvekili" istedi. Beş milletvekili olan İYİ Parti, CHP'den geçen 15 milletvekili ile Meclis'te grup kurarak seçime girmeyi garantiledi. Akşener, sonraki yıllarda, CHP ile köprüleri atınca, sık sık bu konudaki "pişmanlığını" ve "borç ödemekten yorulduğunu" dile getirdi.
İYİ Parti yüzde 9,96 oyla parlamentoya girerken 7,29'la partisinin altında oy alan Akşener, genel başkanlıktan istifa etti ve yapılacak olağanüstü kurultayda aday olmayacağını ilan ederek seçmenine ilk hayal kırıklığını yaşattı. Ancak partilileri Akşener'in bir yıl sonra siyaseti bırakmasına rıza göstermedi, günler boyunca evinin önünde yatarak, eylemler yaparak Akşener'i yeniden partinin başına geçmesi için ikna etmeyi başardı. Kimi yorumculara göre Akşener'in "istifa resti", partinin başına "daha güçlü dönüş" için uygulanan bir taktikti. Yakın çevresine göre ise "cumhurbaşkanı olacağım" sözünü yerine getiremeyen Akşener'in samimi kararıydı. Sonuçta, 12 Ağustos 2018'de yapılan olağanüstü kongreye tek aday olarak giren Akşener, "güçlü genel başkan" olarak partisinin başına döndü.
SACAYAĞINDA ÇATLAK: ÖZDAĞ YOLLARINI AYIRDI, AYDIN TEŞKİLATTAN UZAKLAŞTIRILDI
İYİ Parti'de ilk yaprak dökümü, MHP'den ihraç edilerek İYİ Parti kurucu kadrolarında yer alan eski Türk Tarih Kurumu Başkanı Yusuf Halaçoğlu oldu. 2018 genel seçimlerinde aday listelerinde yaşanan tartışma nedeniyle istifa etti.
İYİ Parti kurulduğunda Genel Başkan Akşener, Teşkilat Başkanlığı'na getirilen Koray Aydın ve Genel Başkan Yardımcılığını üstlenen Ümit Özdağ, "sacayağı" olarak anılıyordu. 2018 seçimlerinde İstanbul Milletvekili olarak seçilen Özdağ ile parti yönetimi arasındaki ilk görünür çatlak, 2019 yerel seçimlerinde CHP ile ittifaka karşı çıkmasıyla oldu. Özdağ'ın, CHP’lilerle Ekrem İmamoğlu'nun kampanyasında yaptığı çalışmayla önemli rol oynayan İstanbul İl Başkanı Buğra Kavuncu'yu "FETÖ ile iltisaklı" olmakla suçladı. Önce partiden ihraç edilen Özdağ, yargı kararıyla geri döndü, ancak "FETÖ'nün İYİ Parti'ye sızmaya devam ettiğini" savunarak 2021’de partisinden istifa etti. Özdağ, başta Suriyeliler olmak üzere sığınmacı karşıtı politikaları önceleyen Zafer Partisi'ni kurdu.
Sacayağının diğer önemli ismi Koray Aydın ise partinin kurucu teşkilat başkanıydı. Akşener, partide önemli "güç odağı" olarak görülen Aydın'ı kademeli olarak teşkilattan uzaklaştırdı. Akşener, 2022'de Başkanlık Divanı'nda yaptığı değişiklikle Aydın'ı genel başkanvekilliğine getirdi, teşkilatı ise kendisine bağladı. Seçim sonrasında ise Koray Aydın, İYİ Parti grup başkanı olarak genel merkezden de uzaklaştırılırken, yeni Teşkilat Başkanı Buğra Kavuncu oldu.
SEÇİM İTTİFAKINDAN ALTILI MASAYA
2019 yerel seçimlerine CHP ile Millet İttifakı çatısı altında giren İYİ Parti, il belediyesi kazanamadı ancak CHP’nin Ankara, İstanbul'un da aralarında bulunduğu büyükşehirleri kazanmasında önemli rol oynadı. Bu birliktelik, 2023 cumhurbaşkanlığı seçimine giden sürecin de temel taşlarını ördü. "Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem"i savunan CHP, DEVA, Gelecek, Saadet, Demokrat Parti ile birlikte "Altılı Masa"da yer aldı.
2020'de yapılan olağan kurultayda yeniden genel başkan seçilen Meral Akşener, partisine yeni isimleri kattı. Altılı Masa'da partisi adına görev alan hukukçu Bahadır Erdem, parti yönetimine girerken 2023 seçimleri öncesinde ekonomist Bilge Yılmaz, Ümit Özlale, akademisyen Kürşad Zorlu, DEVA Partisi'nden istifa eden Birol Aydemir, yönetim kademelerinde görev alan partinin yeni yüzleri oldu. AKP'den ayrılan Ahmet Eşref Fakıbaba da 2023 seçimleri öncesinde İYİ Parti'ye katıldı ve milletvekili seçildi.
YAVUZ AĞIRALİOĞLU, AYTUN ÇIRAY SEÇİM ÖNCESİ YOLLARINI AYIRDI
2023 seçimlerine giden süreç, İYİ Parti açısından sancılı geçti. "Başbakan olacağım" diyen Akşener, Millet İttifakı'nın ortak cumhurbaşkanı adayı çıkarmasını savundu. "Güçlendirilmiş parlamenter sistem" çalışmasını tamamlayan altı partinin temsilcilerinin yer aldığı komisyon görevini tamamladıktan sonra, siyasi parti liderleri "iktidar" programı ve cumhurbaşkanı adayının niteliklerini konuşmak için yaklaşık bir yıl boyunca her ay düzenli olarak toplandı.
Kılıçdaroğlu'nun adaylığına itiraz eden Akşener, "kumar masası"na benzettiği Altılı Masa'dan 3 Mart'ta kalktı. Cumhurbaşkanı adayı olarak görmek istediği Mansur Yavaş ve Ekrem İmamoğlu ile yürütülen müzakereler sonrasında iki ismin Cumhurbaşkanı Yardımcısı olması koşuluyla Kılıçdaroğlu'nun adaylığını kabullendi ve 6 Mart'ta yeniden masaya döndü. Ancak bu süreçten sonra Akşener, CHP'ye ve Kılıçdaroğlu'na hep kırgındı, yaptığı açıklamalar sitem dolu ve sertti.
Kılıçdaroğlu'nun adaylığına İYİ Parti yönetimi ve tabanında itirazlar vardı. Büyük Birlik Partisi kökenli olan ve partide grup başkan vekilliği, sözcülük görevlerinde bulunan Yavuz Ağıralioğlu, Kılıçdaroğlu'na oy vermeyeceğini her platformda dile getirdi ve bir süre sonra da partisiyle yollarını ayırdı. CHP'den istifa ederek İYİ Parti'nin kurucu kadrosunda yer alan ve genel sekreterlik, genel başkan başdanışmanlığı parti sözcülüğü görevlerini üstlenen İzmir Milletvekili Aytun Çıray, "masadan kalkma" krizi nedeniyle Akşener'e tepkili olan isimlerdendi. Aday listelerine de tepki gösteren Çıray istifa ederken, ANAP hükümetlerinde bakanlık görevi yapan Ahat Andican, 2023 seçimlerinden hemen önce aday gösterilmeyerek partiden kopan isimler arasında yer aldı. Eski Antalya Belediye Başkanı ve 27. Dönem Milletvekili Hasan Subaşı seçimlerde aday olmadı ve partiden ayrıldı. Aday gösterilmeyen eski Merkez Bankası Başkanı da olan yine aynı dönem milletvekili Durmuş Yılmaz da seçim öncesinde İYİ Parti'den koptu.
"LİSTELER SATILDI" İDDİALARINA SERT YANIT: AFFETMEYECEĞİM, HESAPLAŞACAĞIZ
Bu süreçte, "aday listelerinin satıldığı" iddiaları sık sık gündeme geldi. Seçimlerin hemen ardından 24 Haziran'da yapılan olağan kurultayda "aday listelerinin satıldığı" iddialarına Akşener, "Hiçbir düşmanımın, rakibimin benimle ilgili asla iddia etmedikleri, söylemedikleri pis iftiralara şahit oldum. Kendi arkadaşlarım söyledi! Affetmeyeceğim, hesaplaşacağız!" sözleriyle tepki gösterdi. Önceki kurultayların tersine Genel İdare Kurulu seçimi için yönetimde yer almasını istediği isimlerin yer aldığı "blok liste" çıkardı. Parti içi muhalifleri için ise disiplin sürecini başlattı ve aralarında genel başkan adayı olduğunu duyuran Günay Kodaz'ın da bulunduğu altı isim disipline sevk edildi.
Seçimlerden kısa süre sonra istifa edenler arasında parti kurucularından Taylan Yıldız, emekli büyükelçi ve eski milletvekili Aydın Sezgin yer aldı.
AKP VE MHP'YE KATILANLAR
2018 seçimlerinde İstanbul Milletvekili seçilen Hayati Arkaz, partiden ilk ayrılan isimlerdendi. Seçim sonrasındaki yemin töreninde MHP Lideri Devlet Bahçeli'nin elini öpmesi partisinde sert tepkiye yol açan Arkaz, kısa süre sonra istifa edip seçimden iki ay sonra MHP'ye katıldı. Antalya Milletvekili Tuba Çokal, bu dönem istifa edip AKP'ye katılan isimler arasında yer aldı. 2019 yerel seçimlerinde CHP Balıkesir'de şimdiki Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Akın'ı aday göstermeyi planlıyordu. Ancak İYİ Parti, ittifak kapsamında Balıkesir'in kendilerine verilmesini istedi ve bu ilin milletvekili İsmail Ok'u aday gösterdi. Ok seçimi kaybederken, bir süre sonra İYİ Parti'den istifa edip, AKP'ye katıldı.
2023 seçimlerinde İYİ Parti listelerinden Eskişehir Milletvekili Nebi Hatipoğlu, AKP ile ittifak yapılmasını savunan açıklamalar yaptı. Açıklamaları parti içinde de tepkilere neden olan Hatipoğlu, bir süre sonra İYİ Parti'den istifa ederek 7 Kasım 2023'te AKP'ye katıldı, yerel seçimlerde de Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkan adayı oldu ancak seçimi CHP Adayı Ayşe Ünlüce'ye karşı kaybetti.
AKŞENER'İN HESAPLARINI İNCELETTİ İDDİASI: TACİZLE SUÇLANAN ÜMİT DİKBAYIR İHRAÇ EDİLDİ
Sakarya Milletvekili Dikbayır, parti kuruluşunda Akşener'in en yakınındaki isimlerdendi. Partinin Mali İşler Başkanlığı'nı yürüttüğü süreçte, "Akşener ve yakın çevresindeki isimlerin hesaplarını yasa dışı yollarla incelettiği" iddiası büyük tartışma yarattı. İYİ Parti kulislerinde Dikbayır'a "cinsel taciz" suçlamaları da yöneltiliyordu. İddiaları reddeden Dikbayır hakkında disiplin süreci başlatıldı ve 5 Aralık'ta "partiyi yıprattığı" gerekçesiyle ihraç edildi.
"HÜR VE MÜSTAKİL GİRME" KARARI ÇÖZÜLMEYİ HIZLANDIRDI
2023 seçimlerinde yüzde 10 oy alarak 43 milletvekilini parlamentoya sokan İYİ Parti’nin sandalye sayısı, seçim sonrası yaşanan istifa ve ihraçlar nedeniyle 38'e düştü.
Akşener, seçimlerden sonra CHP'ye açıkça savaş ilan etti ve 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde ittifaklara kapıları kapattı. Altılı Masa sürecinde görev alan eski Genel Başkan Yardımcısı Bahadır Erdem, seçimlere tek başına girme kararına açıkça karşı çıkan az sayıdaki isimlerdendi. Erdem, seçime ayrı girme kararı nedeniyle muhalefetin Ankara ve İstanbul'u kaybetme riskine işaret ederek, Kasım 2023’te istifa etti.
Akşener, bu süreçte 2023 seçimlerinde cumhurbaşkanı adayı olmasını istediği Mansur Yavaş ve Ekrem İmamoğlu’nu sert sözlerle hedef aldı; "Cumhurbaşkanı adayı olmaya cesaret edemediklerini" savunarak korkaklıkla suçladı. İYİ Parti'de Mansur Yavaş'a yakın isimler arasında yer alan Ankara Milletvekili Yüksel Aslan, Yavaş'a destek vereceğini belirterek istifa etti.
İstanbul Milletvekili Ayşe Sibel Yanıkömeroğlu da ittifakı savunanlardandı. Ekrem İmamoğlu'na yakın olduğu belirtilen Yanıkömeroğlu, 6 Aralık'ta istifasını duyurdu ve geçen Salı günü de CHP'ye katıldı.
İYİ Parti'nin İstanbul Büyükşehir Belediye Meclis grup başkanvekili İbrahim Özkan, seçime ayrı girme kararına karşı çıkan isimlerdendi. İmamoğlu'na destek kararı alan Özkan, hakkında disiplin süreci başlatılması üzerine beş belediye meclis üyesiyle birlikte 17 Aralık'ta partisiyle yollarını ayırdı.
Yerel seçimlerde ittifakı savunan Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Ahmet Zeki Üçok görevden alındı. 2023 seçimlerinde milletvekili adayı olan ancak seçilemeyen Genel Başkan Yardımcısı Ece Güner de aynı gerekçeyle İYİ Parti ile yollarını ayırdı.
İstanbul Milletvekili Salim Esnarioğlu, Diyarbakır'da bir caddeye "Şeyh Said" isminin verilmesini savunduğu için disipline sevk edilince, sürecin sonucunu beklemeden partisinden ayrıldı. Ensarioğlu da yerel seçimlerde CHP ile ittifakı savunuyordu.
Ankara Milletvekili seçilen Adnan Beker de istifa edenler listesine katıldı. Beker, ayrıldıktan sonra seçimlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan'a oy verdiğini açıkladı.
YEREL SEÇİM HÜSRANI
Akşener, seçimlere kendi adaylarıyla girme kararını, başarılı olamaması halinde "gereğini yapıp, evine döneceğini" söyleyerek savundu. 31 Mart yerel seçimleri İYİ Parti için "hüsran"la sonuçlandı ve kazandığı tek il belediyesi Nevşehir oldu, oyları ise 3,77'ye geriledi. Seçim sonuçlarının ardından Başkanlık Divanı'ndan ilk istifa çağrısı ve kararı Genel Başkan Yardımcısı Bilge Yılmaz'dan geldi. Akşener'i istifaya çağıran Yılmaz, önce Divan'daki görevinden, daha sonra da partiden ayrıldı. Onu, İzmir Büyükşehir Adayı ve aynı ilin milletvekili Ümit Özlale izledi. Partiden ayrıldığını açıklayan Özlale, olağanüstü kurultayda oy kullanabilmek için istifasını Meclis Başkanlığı'na bildirmedi. Teşkilat Başkanı ve İstanbul Adayı Buğra Kavuncu ile Yerel Yönetimler Başkanı Burak Akburak görevlerini bıraktı. Genel Başkan Yardımcılarından Birol Aydemir de Perşembe günü partiden ayrıldığını duyurdu.
AKŞENER SONRASI ÜÇ ADAYLI YARIŞ
Yerel seçimlerden sonra Akşener, önce olağanüstü seçimli kurultay kararı aldı, 9 Nisan'da da kurultayın 27 Nisan'da yapılacağını duyurdu. Yakın kurmaylarının itirazlarına ve olağanüstü kurultayı erteleme girişimlerine karşın Akşener, seçimlerden önce verdiği sözü tutarak, kurultayda aday olmayacağını açıkladı.
İYİ Parti kurultayında Grup Başkanı Koray Aydın, Grup Başkanvekili Müsavat Dervişoğlu ve seçim sonrası Genel Başkan Yardımcılığından istifa eden Tolga Akalın ve partiden ihraç için hakkında disiplin süreci başlatılan Günay Kodaz adaylıklarını ilan etti. Ancak Kodaz'ın aday gösterilmek için gereken delege imzasına ulaşması zor görülüyor.
