CiddiGazete- Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen ve olağanüstü hal (OHAL) ilan edilen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri ile Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) tarafından “genel hayata etkili afet bölgesi” ilan edilen Elazığ’da istihdamı desteklemek amacıyla “brüt asgari ücretin net olarak ödenmesi” talebi gündeme geldi. İş çevrelerinden gelen bu talep hükümet tarafından kabul görürse depremden etkilenen 11 kentte asgari ücretten kesinti yapılmayacak.
İKİ FORMÜL GÜNDEMDE
Ekonomim internet sitesinden Hüseyin Gökçe’nin haberine göre, deprem bölgesindeki istihdamın desteklenmesi için iki seçenek bulunuyor.
İlk seçenek prim muafiyeti; yüzde 14 oranındaki sigorta primi ve yüzde 1 oranındaki işsizlik sigortası primi istisnası getirerek çalışana brüt asgari ücret ödenmesi talep ediliyor.
Brüt asgari ücret, 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 10 bin 8 lira olarak belirlendi. Bundan yüzde 14 SGK primi (1.401 TL) ve yüzde 1 işsizlik sigortası primi (100 TL) olmak üzere 1.501,20 TL kesinti yapılıyor.
Prim muafiyeti seçeneği tercih edildiği takdirde deprem bölgesindeki asgari ücretli çalışanların maaşı 10 bin 8 TL’ye yükselecek
İKİNCİ SEÇENEK
Ancak asgari ücretin işverene ek maliyeti de var. Yüzde 15.5 işveren payı (1.551 TL) ve yüzde 2 işveren işsizlik sigortası primi (200 TL) eklenmesiyle bu rakam 11 bin 759 liraya yükseliyor. İşverenler, işçilerin işyerlerinde kalmasını sağlamak amacıyla, belirli süreliğine de olsa işverenin SGK ve işsizlik sigortası primi paylarının da doğrudan çalışana ödenmesini talep ediyor. Bu talep kabul edilirse, bölgedeki asgari ücretlinin eline 11 bin 759 lira geçecek. Asgari ücretin üzerinde ücret alanlara ise aradaki fark kadarlık kısım için muafiyet sağlanacak.
İKİ MİLYONU AŞKIN GÖÇ
Depremde evleri yıkılan ya da hasar görenler, çadır kent, konteyner kent veya diğer konaklama imkanlarından faydalanamadıkları takdirde bölgeden göç ediyor. İki milyona yakın depremzedenin başka illere göç ettiği tahmin ediliyor. OHAL uygulaması kapsamında devreye alınan Kısa Çalışma Ödeneği ve Nakdi Ücret Desteği’nin istihdamı teşvik etme konusunda yeterli olmuyor. Depremde hasar gören işyerlerinin dışında hasar görmediği halde eleman eksikliği nedeniyle tam kapasite çalışamayan işyerleri de üretimi olumsuz etkiliyor.
GEÇİCİ BARINMA YERİ YAPANA DESTEK
Eleman yetersizliği nedeniyle deprem bölgesindeki sanayi üretiminde aksama yaşanmaması için işçilerin bölgede kalmalarını cazip hale getirecek formül arayışları kapsamında ücret desteğinin yanı sıra barınma desteğinin de verilmesi gerekiyor.
OHAL kapsamında çıkarılan 136 sayılı kararname ile organize sanayi bölgelerinde (OSB) çalışanların geçici barınması amacıyla konteyner ve prefabrik yapıların kurulumu, alt yapısı Sanayi Bakanlığı tarafından kredilendirilmesi veya geri ödemesiz desteklenmesi hükme bağlandı.
OHAL KARARNAMESİ YETERLİ
Asgari ücretle ilgili daha önce yapılan düzenlemeyle asgari ücret ve bunun üzerindeki ücretlerin asgari ücrete karşılık gelen kısmı vergi dışı bırakılmıştı. Yani çalışana yapılan ödemenin asgari ücret kadarlık kısmı için gelir vergisi kesintisi yapılmıyordu. Dolayısıyla çalışanlara yönelik bu kapsamda bir desteğe karar verilmesi halinde, herhangi bir kanunda değişikliğe ihtiyaç olmayacağı için OHAL kapsamında çıkarılacak bir kararname ile bu sorun çözülebilecek.
Anayasa’nın ‘Olağanüstü hallerde yönetim’ başlıklı 119. Maddesi, olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, 104 üncü maddenin 17. fıkrasının 2. cümlesinde belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi veriyor.
