Online sınavlarda neler dönüyor!

SODİMER Başkanı Prof. Dr. Levent Eraslan, "online" sınavlardaki açıkları ve başkasının yerine sınava giren bir yapının oluştuğunu açıkladı

15.12.2020 - 14:43 Yayınlanma

CiddiGazete- SODİMER Başkanı Prof. Dr. Levent Eraslan, online sınavların güvenilirlik boyutunu Habertürk TV'de değerlendirdi. Öğrencilerin bir kısmının kendisinin yerine "ücret" karşılığında sınava girecek kişi arayışında olduğunu belirten Eraslan, güvenli sınav yöntemlerini de aktardı.

UZAKTAN EĞİTİMDE ONLİNE SINAV GÜVENLİĞİ

Derslerin ve sınavların online platformlardan yürütüldüğü Akdeniz Üniversitesi’nde bir tıp öğrencisinin kopya girişiminde bulunması online sınav güvenilirliği tartışmalarının gündeme gelmesine sebep olmuştu. Öğrenci, sınav esnasında soruları çözüyor izlenimi yaratmış, ancak o sınav sırasında öğrencinin 4 arkadaşı bilgisayarına uzaktan bağlanarak soruları çözmesine yardımcı olmuştu. Bu durum ise farklı IP adreslerinin sınav platformuna bağlandığının ortaya çıkmasıyla tespit edilmişti.

Online sınav güvenliği sadece bu durum ile sınırlı kalmadı, birçok kurumun online sınav yapması sebebiyle çeşitli soruları da akıllara getirdi. Salgın sürecinde eğitim faaliyetlerine online olarak devam edilmesi, öğrencilere etik sorumlukları da beraberinde getirdi. Bu sebeple sınav güvenliğini sağlamak, etik ihlallerin önüne geçmek, kopya girişimlerini engellemek ve tespit edebilmek için dikkat edilmesi gereken çeşitli hususlar gündeme geldi.

LEVENT ERASLAN O AÇIKLARI EKRANA TAŞIDI

SODİMER Başkanı Prof. Dr. Levent Eraslan, Habertürk TV'deki "Haber Analiz" programına bağlanarak şu değerlendirmeleri yaptı:

Salgın süreciyle birlikte dijital eğitimin hayatın bir parçası haline gelmesi ve eğitimcilerin her geçen gün dijital eğitim platformlarını daha etkili bir şekilde kullanabilmesi gibi gelişmeler yaşanmaktadır.

Sınavlar da online platformlarda gerçekleştirildiğinden kopya çekmeyi engelleyen ya da tespit eden sistemler de yaşanan gelişmeler arasındadır. Kontrol sistemleri, aynı yüz yüze sınavlarda olduğu gibi kopya çekmeyi engelleyecek düzeye ulaşmıştır.

Özellikle AP Sınavı gibi yurt dışı odaklı online sınavlarda kopya çekmek oldukça risklidir.

Dijital eğitimde online sınavların yapılması amacıyla üniversiteler de kendi sistemlerin geliştirmiştir. Bu sistemler de çoğunlukla kopya çekmeyi engelleyebilmekte ve kopyayı tespit edebilmektedir. Ancak eğitimciler yine de ek önlemler ile uygun derslerde yorum odaklı sorular tercih etmekte, intihali engelleyen programlar kullanmakta ya da çeşitli filtrelerden faydalanmaktadır.

Bazı kurumlar ise online sınavlarda öğrencinin ellerinin görüneceği şekilde kağıt kalem ile sınavları yürütmekte, böylelikle öğrenciler klavyeye dokunmadan sınavı tamamlamaktadır. Gelişen teknolojiler ve geliştirilen yeni yazılımlarla bilgisayarda açık olan diğer sayfaları bile gözetleyebilecek özellikler barındırabilmektedir. Bu sebeple online sınavlarda kopya çekmek çok basit bir yöntem gibi algılansa da etik ihlallerin önüne geçecek teknolojik ya da teknolojik olmayan pek çok yöntem bulunmaktadır.

ONLİNE SINAVLARDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

Ölçme sonuçlarının olabildiğince en az hata ile kestirilmesi, ölçme sonuçlarına göre alınacak kararların/yapılacak değerlendirmelerin isabetli olmasını sağlayacaktır. Dolayısıyla kullanılan ölçme aracının nitelikli olması kadar ölçme sürecinin geçerli ve güvenilir olarak gerçekleştirilmesi de alınan kararların doğruluğunu etkilemektedir. Bu bağlamda ölçme sürecinde geçerliği ve güvenirliği zedeleyecek faktörlere yönelik gerekli tedbirler mümkün olduğunca alınmaya çalışılmalıdır.

Tüm insanlığı etkisi altına alan coronavirüs pandemisinden kaynaklı bu süreçte, imkanlar doğrultusunda üniversitelerin yazılımlarda var olan tartışma ortamı, ödevler ekle, öğrencilerin sisteme etkin/yoğun kullanma durumları vb. uygulamalar değerlendirmede kullanılabilir. Bunların yanı sıra, Covid-19 yayılma kaygısıyla evden dışarı çıkmama tedbirleri alınan öğrenciler için, ismi ile içeriğiyle de uygun olabilecek sınav uygulama türlerinden EVDE(k)AL/evde-çöz (take-home) sınavlarının uygulanması önerilir.

Öğrencilerin yapılabilecekleri güçlükte, öğrencilerin üst düzey becerilerdeki gelişimlerini gündelik yaşamla ilişkilendirerek özgün ürünler/yanıtlar ortaya koymasını gerektirecek şekilde EVDE-(k)AL/evde-çöz (take-home) sınavları uygulanması önerilir. İlgili derslere uygun olarak karmaşık becerileri içerecek, yanıtlaması uzun zaman gerektirecek, performans görevleri ya da araştırma becerilerini ölçebilecek şekilde sorular hazırlanabilir. Böylelikle öğrencilerin gündelik yaşamdaki sorunların çözümüne yönlendirilmesi, bilimsel araştırma becerilerini kullanabilmesi ve geliştirilmesine de katkı sağlayacaktır.

EVDE-(k)AL sınavlarının nasıl değerlendirileceğine ilişkin, öğrencilerle öncesinde, kabul edilebilir standartlar, performanslar hakkında açık bir biçimde bilgilendirecek şekilde değerlendirme kriterlerine ilişkin “dereceli puanlama anahtarı (rubrik)” hazırlanmalıdır.

Eğer bir bütün olarak ortaya konulan ürün/yanıtlara ilişkin genel yeterlilikler alt basamaklara ayrılmadan puanlanacaksa "bütüncül rubrik"; öğrenciden beklenen (planlama, beceri vs.) detaylı şekilde belirlenerek öğrencinin performansı değerlendirilecekse "analitik rubrik" geliştirilmelidir. Böylelikle öğrenciler, ödevi bitirdiğinde kendi performanslarını değerlendirme fırsatı bulacaktır. Süreçte alternatif değerlendirme yaklaşımlarını kullanmak yerine online değerlendirme yapmak isteyen bir öğretim elemanın nelere dikkat etmesi gerektiğine ilişkin bilgilere aşağıda yer verilmiştir.

Sınav takvim aralığından en az üç gün önce sınavın ayrıntılarını içeren yönerge öğrencilerle paylaşılmalıdır. Sınav tarihlerinde, sınavlarda yapılacak herhangi bir değişiklik / güncelleme konusunda öğrenciler öncesinde bilgilendirilmelidir.

Sınavın ayrıntılarını içeren yönergede:

- Sınavın açılacağı tarih -sınavın biteceği tarih

- Tanımlanan sınav tarihleri arasında olması koşuluyla mazereti olan öğrenciye sınava giriş hakkı tanımak adına farklı zamanda testi almasına fırsat sunmak için oturum sayısı

- Sınav esnasında internet/teknolojik araçlardan kaynaklı sıkıntılar yaşanma ihtimaline yönelik öğrencinin testi yeniden alabilmesine ilişkin tekrar sayısı

- Öğrencinin testin tamamını alması yerine ekrana soru-soru gelmesi (bir soruyu belli zaman aralığında yanıtlamadan diğerine geçememesi)

- Toplam soru sayısı ve süresi

- Öğrencilerin sınav notlarını ne zaman görebileceği

- Soruların puan değerleri

- Yanlışın doğruyu götürüp götürmeyeceği (düzeltme formülüne ilişkin bilgiler)

- Oturuma ne kadar süre geç bağlanan öğrencinin testi alamayacağı

- Sınavda dikkat edilmesi gereken hususlara yönelik öğrenciyi aydınlatıcı, açık ve

anlaşılır şekilde önceden öğrenciye duyurulmalıdır.

- Öğrenciler F klavye; Q klavye gibi sistemsel zorunluluklara maruz bırakılmamalıdır.

- Sistemsel olarak mümkünse mikrofon ve kamera açık sınav sürdürülmelidir. Bunun yanı sıra sınavdan birkaç gün önce “ekrandaki yazıyı oku” uygulamasıyla ses kayıtları sistemde tutulup sınav sürecinde, aynı yazı tekrar ekrana getirilerek öğrencilerin okuması istenip ses

kaydı örtüşmeleri kontrol edilebilir.

- Sınava başlamadan önce, öğrencilerin fotoğraflı öğrenci kimliği, nüfus cüzdanı, ehliyeti ya

da pasaportu 5 sn. kadar ekrana göstermesi istenebilir.

- Sınav sürecinin başında hem online sınavlara yönelik öğrencinin kaygısını azaltmak hem de motivasyonunu artırmak adına “En sevdiğin renk? Hangi futbol takımını tutuyorsun? Online sınava şu an ne tür araçla (PC, Tablet, telefon vb.) bağlantı gerçekleştiriyorsun?” vb. birkaç soru ile başlanabilir. Aynı zamanda sınava ilişkin kontrollü süreç takibi yapabilmek adına, sürecin başında toplanan bilgilere yönelik sorulardan bazıları sınav esnasında süreç devam ederken, bazıları ise sınav bitiminde sorulabilir. İlgili sorulara verilen yanıtların kararlılığı incelenerek sınav süresince, sınavı öğrencinin yerine başkanın devam ettirip ettirmediği kontrol edilebilir.

- Sistem, “zaman göstergesi”; “sorunun puan değerini ekranda gösterme” ve “kaçıncı soruda olduğuna ilişkin bilgilere” imkân sunmalıdır. Sınav esnasında bu tür bilgilendirmelerin ekranda bulunup bulunmaması opsiyonel olarak öğrenciye bırakılmalıdır. Böylelikle zaman ve soru numarası görmekten rahatsızlık duyan / kaygılanan öğrencinin kaygı düzeyinin azaltılması sağlanacaktır. Aynı zamanda öğrenci, istediği zaman soru numarası, puan değeri ve azalan süreyi ilgili butona tıklayarak kontrol etme fırsatı bulabilecektir.

- Öğretim elemanları soruları her bir konu ve hipotetik olarak güçlük düzeylerine göre (kolay- orta-zor) etiketleyerek (ID numarası kodlama) soru havuzu oluşturmalıdır. Oluşturulan soru havuzundan her bir öğrencinin farklı testle karşılaşmalarını (test çeşitliğini) sağlamak adına, yazılım sistemleri öğretim elemanlarına soru sıralarını karıştırma; seçenekleri karıştırma; testi oluştururken içeriği güçlük düzeyi ve konular bağlamında ağırlıklandırma fırsatı sunmalıdır. Örneğin öğretim elemanın her bir konudan 15 soru (4 kolay-7 orta güçlükte- 4 zor) olmak üzere toplamda 3 konu ve 45 soruluk bir soru havuzu oluşturduğunu varsayalım. Bu soru havuzundan her bir konudan 5 soru (1 kolay-3 orta güçlükte- 1 zor) olmak üzere, soru sırası dağılımları, seçenek dağılımları farklı, toplamda 15 soruluk orta güçlükte testler oluşturulabilmesi mümkün hale gelecektir. Bu durum, kapsam geçerliğini arttırmanın yanı sıra öğrencinin arkadaşlarından kopya çekme olasılığını azaltacaktır. Aynı zamanda, sınav süreci esnasında online sıkıntıların üstesinden gelebilmek adına sınavı tekrar baştan başlatma, öğrencinin mazeretinden dolayı testi alamadığında farklı zamanda alma fırsatı sunulabilecektir.

- Her bir soru/test için süre çok iyi ayarlanmalıdır. Ne fazla süre verilip öğrencinin istenmeyen test dışı davranışlara (internetten yanıtları kontrol etme vb.) yönelmesine fırsat verilmeli ne de az süre verilip akademik başarı düzeyini yansıtmasına engel olunmalıdır. Öncelikle sistemsel olarak mümkün hale getirilebilirse, öğrencinin testin tamamını alması (sınav sürecinin başında soruların tamamını görebilmesi) yerine ekrana soru-soru gelmesi (bir soruyu yanıtlamadan diğerine geçememesi) güvenirliği arttıracaktır. Sorunun güçlük düzeyine göre (kolay soru 1 dakika, zor soru 3 dakika vb.) ideal süre ayarı yapılmalıdır.

- Öğrenci soruyu yanıtlayıp diğer soruya geçtikten sonra ya da testi tamamladıktan sonra tekrar geri dönüp soru/soruları kontrol etme fırsatı sunulmalıdır. Eğer öğrencinin testin tamamını almak yerine ekrana soru-soru gelmesi sistemi tercih edildiyse, bu kez ilgili sorular için daha az süre verilmesine dikkat edilmelidir.

- Eğer ekrana soru-soru gelmesi sistemi yerine öğrencinin testin tamamını alması şeklinde tanımlama yapılması durumunda, oturuma ne kadar geç bağlanan öğrencinin sınava alınacağı duyurulmalı ve geç kalma süresi kadar sınav sonuna süre eklenmelidir. Örneğin 6-15 Nisan 2020 tarihleri arasında iki farklı oturumda 6 Nisan saat 14.00 online ara sınav ile 15 Nisan saat:14.00’da online mazeret ara sınav uygulaması yapılacak olup 14.15 sonrası sisteme bağlanan öğrenciler, online sınavı alamayacaktır. Tüm öğrenciler için sınav süresi 30 dakikadır.

SOSYAL MEDYA PLATFORMLARINDA ONLİNE SIVA GÜVENLİĞİ

Sınavların online platformlarda gerçekleştirilecek olmasıyla sosyal ağlar kopya ve diğer çeşitli etik ihlaller için ortak bir zemin haline gelmiştir. Öğrenciler, yerine sınava girecek diğer öğrencilerle iletişime geçmek için sosyal medya platformlarını kullanmakta, ilgili konuda pek çok paylaşım neredeyse her platformda bulunmaktadır. Twitter ise kelime tabanlı bir platform olması sebebiyle ön plana çıkmaktadır.

Yapılan paylaşımlar incelendiğinde bazı kişilerin, başkasının yerine sınava girebilmek için ücret talep ettiğine ve mezun/alanında uzman kişilere online sınava başkasının yerine girmek için sıklıkla çeşitli talepler geldiğine yönelik paylaşımlar ön plana çıkmaktadır. Bir öğrencinin yerine sınava girme talebinden hoşnutsuzluğunu dile getiren mezunlar, alanında uzman kişiler ve hatta öğretmenler konu hakkında sosyal ağlarda sıklıkla paylaşımlarda bulunmuştur.

Paylaşımlarda kopya amacıyla kurulan çeşitli Whatsapp, Telegram vb. grupların bulunduğu ve başkasının yerine sınava girmenin bir para kazanma yöntemine dönüştüğü gibi konulara sıklıkla rastlanmaktadır.

Online sınav güvenliğini tehlikeye atan etik ihlallerin yapıldığı ve konuya yönelik tepki gösteren bazı örnek sosyal medya paylaşımları aşağıda belirtilmiştir.